పంబా

హిందువులకు, పంబా గంగ వలె పవిత్రమైనది, దీనిని తరచుగా దక్షిణ భాగీరథిగా పూజిస్తారు. అనేక ప్రసిద్ధ పుణ్యక్షేత్రాల తీరం వెంబడి ప్రవహించే పంబా తన రెండు తీరాలకు సౌభాగ్యాన్ని, అదృష్టాన్ని తెస్తుంది. పంబా యొక్క ఆధ్యాత్మిక ఇతిహాసాలు శబరిమల మరియు స్వామి అయ్యప్పతో గాఢంగా పెనవేసుకుపోయాయి.

పంబా, కల్లార్, అళుత అనే మూడు నదుల సంగమం అయిన త్రివేణి వద్ద ఈ పవిత్ర స్నానం జరిగినట్లు చెబుతారు. పంబా తీరంలోనే, పందళం రాజుకు అయ్యప్ప స్వామి ఒక శిశువుగా కనబడినట్లు కథ చెబుతుంది. ఇదే స్థలంలో మరవ సైన్యంతో జరిగిన యుద్ధంలో మరణించిన యోధులకు అయ్యప్ప స్వామి తర్పణం లేదా మరణించిన ఆత్మలకు ఆచార సమర్పణలు చేసినట్లు కూడా చెబుతారు.

కేరళలో మూడవ అతిపెద్ద నది అయిన పంబా, శబరిమలలోని పులచి మల నుండి ప్రారంభమై, వేంబనాడ్ బ్యాక్‌వాటర్స్‌లో కలుస్తుంది. దాని పరివాహక ప్రాంతాల్లో అనేక పవిత్ర స్థలాలు ఉన్నాయి, వాటిలో ప్రసిద్ధి గాంచిన ఆరన్ముళ ఆలయం కూడా ఉంది. రాతియుగానికి చెందిన పురావస్తు అవశేషాలు నది ఒడ్డున కనుగొనబడ్డాయి, ఇవి వాటి చారిత్రక ప్రాముఖ్యతను మరియు పంబా పరివాహక ప్రాంతానికి సంబంధించిన సంప్రదాయ సంపదను చూపుతాయి.