ਖੇਤਰਫੱਲ : 2132 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ

ਆਬਾਦੀ : 671, 195 (2001 ਦੀ ਆਬਾਦੀ)

ਉੱਚਾਈ : ਸਮà©à©°à¨¦à¨° ਤੱਲ ਤੋ 700-2100 ਮੀਟਰ

ਉੱਚੇ ਪੱਛਮੀ ਘਾਟ ਤੇ 2, 132 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਖੇਤਰਫੱਲ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਜੈਵ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਵਾਯਨਾਡ ਕੇਰਲ ਦਾ ਇੱਕ ਮਨਮੋਹਕ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਮà©à©±à¨¢à¨²à©€ ਕà©à¨¦à¨°à¨¤à©€ ਸà©à©°à¨¦à¨°à¨¤à¨¾ ਨੂੰ ਬਣਾਠਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਪਰਵਤੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪà©à¨°à¨¾à¨£à©€ ਆਦਿਵਾਸੀ ਬਸਤਿਆਂ ਹਨ ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਸਭਿਅਤਾ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਤੋ ਅਛੂਤੇ ਹਨ। ਕੇਰਲ ਦੇ ਪà©à¨°à¨¾à¨šà©€à¨£ ਗà©à¨«à¨¾à¨šà¨¿à©±à¨¤à¨°à¨•à¨¾à¨°à©€ ਦੇ ਨਮੂਨੇ à¨à¨¡à©±à¨•à¨² ਦੇ ਗਿਰਿਪਾਦ (ਫà©à©±à¨Ÿà¨¹à¨¿à©±à¨²à¨¸) ਅਤੇ ਅੰਬà©à¨•à©à¨¥à¨¿à¨®à¨²à¨¾ ਤੇ ਨੇੜੇ ਤੋ ਮਿੱਲਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੱਧਪਾਸ਼ਾਂਣ ਕਾਲ ਦੇ ਵਿਆਦ ਸੰਸਕà©à¨°à¨¿à¨¤à©€ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਹਨ। ਸੋਹਣੇ ਕà©à¨¦à¨°à¨¤à©€ ਦà©à¨°à¨¿à¨¶à¨†à¨‚ ਵਾਲਾ ਇਹ ਪà©à¨°à¨¦à©‡à¨¶ ਆਪਣੇ ਉਪੋਸ਼ਣਕਟੀਬੰਧੀਠਸਵਾਨਾ, ਸà©à©°à¨¦à¨° ਹਿੱਲ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ, ਦੂਰ ਦੂਰ ਤੱਕ ਫੈਲੇ ਮਸਾਲੇ ਦੇ ਬਗੀਚਿਆਂ, ਕà©à¨¦à¨°à¨¤à©€ ਸੰਪਤੀ ਨਾਲ ਭਰੇ ਘੰਣੇ ਜੰਗਲ ਅਤੇ ਧਨੀ ਸਾੰਸਕà©à¨°à¨¿à¨¤à¨¿à¨• ਵਿਰਾਸਤ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਨ ਸੰਪਤੀ, ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਸੰਸਕà©à¨°à¨¿à¨¤à©€ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਵਾਯਨਾਡ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਦੱਕਨ ਪਠਾਰ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਛੋਰ ਤੇ ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

• ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਵਾਈਅੱਡਾ : ਕੋਯੀਕੋੜ
• ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ : ਕੋਯੀਕੋੜ

ਜਿਲà©à¨¹à©‡ ਦੇ ਮà©à©±à¨– ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋ ਦੂਰੀ :

• ਕਲਪੇੱਟਾ : ਕੋਯੀਕੋੜ ਤੋ 72 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ
• ਮਾਨੰਦਵਾਡੀ : ਥੱਲਸੇਰੀ ਤੋ 80 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਕੋਯੀਕੋੜ ਤੋ 106 ਕਿਲੋਮੀਟਰ 
• ਸà©à©±à¨²à¨¤à¨¾à¨¨ ਬਤੇਰੀ :ਕੋਯੀਕੋੜ ਤੋ 97 ਕਿਲੋਮੀਟਰ
• ਵੈੱਤਿਰੀ : ਕੋਯੀਕੋੜ ਤੋ 60 ਕਿਲੋਮੀਟਰ

ਸੜਕ : ਇਹ ਸਥਾਨ ਕੋਯੀਕੋੜ, ਕੰਨੂਰ, ਉਟੀ (ਕਲਪੇੱਟਾ ਤੋ 175 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਅਤੇ ਮੈਸੂਰ (ਕਲਪੇੱਟਾ ਤੋ 140 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਤੋ ਸੜਕਮਾਰਗ ਦà©à¨µà¨¾à¨°à¨¾ ਚੰਗੀ ਤਰà©à¨¹à¨¹à¨¾à¨‚ ਜà©à©œà¨¿à¨† ਹੋਇਆ ਹੈ।


ਚੇੰਬਰਾ ਚੋਟੀ
2100 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉੱਚਾਈ ਵਾਲੀ ਚੇੰਬਰਾ ਚੋਟੀ ਵਾਯਨਾਡ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਮੇਪਾਡੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਸੱਭ ਤੋ ਲੰਬੀ ਚੋਟੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਚੋਟੀ ਦੀ ਚੜà©à¨¹à¨¾à¨ˆ ਕਰਨਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਸ਼ਰੀਰਕ ਪਰੀਖੱਣ ਹੋਵੇਗਾ। ਚੇੰਬਰਾ ਚੋਟੀ ਤੇ ਚੜà©à¨¹à¨¨à¨¾ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਅਨà©à¨­à©±à¨µ ਹà©à©°à¨¦à¨¾ ਹੈ ਕਿਉਕਿ ਚੜà©à¨¹à¨¾à¨ˆ ਦਾ ਹਰੇਕ ਪੜਾਵ ਵਾਯਨਾਡ ਦੇ ਦੂਰ ਦੂਰ ਤੱਕ ਫੈਲੇ ਮੋਹਕ ਦà©à¨°à¨¿à¨¶ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਚੋਟੀ ਤੇ ਪਹà©à©°à¨š ਕੇ ਇਹ ਦà©à¨°à¨¿à¨¶ ਹੋਰ ਵੀ ਮਨਮੋਹਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚੋਟੀ ਦੀ ਚੜà©à¨¹à¨¾à¨ˆ ਅਤੇ ਉਤਰਾਈ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਦਿਨ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਪਰਯਟਕ ਚੋਟੀ ਤੇ ਕੈੰਪ ਲਾਉਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਇਹ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰ ਅਨà©à¨­à©±à¨µ ਹà©à©°à¨¦à¨¾ ਹੈ।

ਜੋ ਪਰਯਟਕ ਕੈੰਪਿੰਗ ਗਿਅਰ ਚਾਹà©à©°à¨¦à©‡ ਹਨ, ਉਹ ਵਾਯਨਾਡਵਿੱਚ ਕਲਪੇੱਟਾ ਸਥਿਤ ਜਿਲà©à¨¹à©‡ ਦੇ ਪਰਯਟਕ ਪà©à¨°à©‹à¨¤à¨¶à¨¾à¨¹à¨¨ ਪਰਿਸ਼ਦ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। 

ਨੀਲੀਮਲਾ
ਇਹ ਵਾਯਨਾਡ ਦੇ ਦੱਖਣ ਪੂਰਬੀ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਕੱਲਪੇੱਟਾ ਅਤੇ ਸà©à¨²à¨¤à¨¾à¨¨ ਬਤੇਰੀ ਤੋ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ; ਨੀਲੀਮਲਾ ਟà©à¨°à©ˆà¨•à¨¿à©°à¨— ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਵਿਕਲਪਾ ਕਾਰਣ ਟà©à¨°à©ˆà¨•à¨¿à©°à¨— ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹà©à¨¤ ਹੀ ਪਸੰਦ ਆਉੰਦਾ ਹੈ। ਨੀਲੀਮਲਾ ਦੀ ਚੋਟੀ ਤੋ ਮੀਨਮà©à©±à¨Ÿà©€ à¨à¨°à¨¨à©‡, ਜੋ ਪਹਾਡ਼ੀ ਤੋ ਥੱਲੇ ਆ ਕੇ à¨à¨°à¨¨à©‡ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੱਗਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਵੇਖਣਾ ਇੱਕ ਮਨ ਮੋਹਣ ਵਾਲਾ ਦà©à¨°à¨¿à¨¶ ਹà©à©°à¨¦à¨¾ ਹੈ।

ਮੀਨਮà©à©±à¨Ÿà©€
ਨੀਲੀਮਲਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿੱਤ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਮੀਨਮà©à©±à¨Ÿà©€ à¨à¨°à¨¨à©‡ ਤੱਕ ਓਟੀ ਅਤੇ ਵਾਯਨਾਡ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਾਲੀ ਮà©à©±à¨– ਸੜਕ ਤੋ 2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਟà©à¨°à©ˆà¨•à¨¿à©°à¨— ਮਾਰਗ ਰਾਹੀ ਪਹà©à©°à¨šà¨¿à¨† ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਾਯਨਾਡ ਜਿਲà©à¨¹à©‡ ਦਾ ਸੱਭ ਤੋ ਵੱਡਾ à¨à¨°à¨¨à¨¾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਲਗਭਗ 300 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉੱਚਾਈ ਤੋ ਇਸਦੇ ਤਿੰਨ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗਣ ਕਾਰਣ ਉੱਤਸà©à¨•à¨¤à¨¾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਚੇੱਤਾਲਯਮ
ਚੇੱਤਾਲਯਮ à¨à¨°à¨¨à¨¾, ਵਾਯਨਾਡ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਆਕਰਸ਼ਣ ਹੈ, ਇਹ ਵਾਯਨਾਡ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸà©à¨²à¨¤à¨¾à¨¨ ਬਤੇਰੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਮੀਨਮà©à©±à¨Ÿà©€ ਦੇ ਮà©à¨•à¨¾à¨¬à¨²à©‡ ਇਹ à¨à¨°à¨¨à¨¾ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਛੋਟਾ ਹੈ। à¨à¨°à¨¨à¨¾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਣ ਵਾਲਾ ਖੇਤਰ ਟà©à¨°à©ˆà¨•à¨¿à©°à¨— ਅਤੇ ਪੰਛੀ ਪà©à¨°à©‡à¨®à¨¿à¨†à¨‚ ਦੇ ਘà©à©°à¨®à¨£ ਲਈ ਇੱਕ ਆਦਰਸ਼ ਸਥਾਨ ਹੈ।

ਪਕà©à¨¶à©€à¨ªà¨¾à¨¤à¨¾à¨²à¨®
ਪਕà©à¨¶à©€à¨ªà¨¾à¨¤à¨¾à¨²à¨® , 1700 ਮੀਟਰ ਤੋ ਵੀ ਵੱਧ ਉੱਚਾਈ ਤੇ ਸਥਿਤ ਬà©à¨°à¨¹à¨®à¨¾à¨—ਿਰੀ ਪਹਾੜੀ ਦੇ ਜੰਗਲਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪà©à¨°à¨®à©à©±à¨– ਰੂਪ ਤੇ ਵੱਡੇ ਪੱਥਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਕà©à¨ ਪੱਥਰ ਤਾ ਸੱਚਮà©à©±à¨š ਬਹà©à¨¤ ਹੀ ਵੱਡੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਡੂੰਘੀ ਗà©à¨«à¨¾à¨µà¨¾à¨‚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹਨ, ਜੋ ਵਿਭਿੰਨ ਪà©à¨°à¨œà¨¾à¨¤à¨¿à¨†à¨‚ ਦੇ ਪੰਛਿਆਂ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਭਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਬਨਪਤਿਆਂ ਦਾ ਬਸੇਰਾ ਹੈ। ਪਕà©à¨¶à©€à¨ªà¨¾à¨¤à¨¾à¨²à¨® , ਮਾਨੰਦਵਾਢੀ  ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜੰਗਲ ਤੋ ਕੇ ਤਿਰੂਨੇਲੀ ਤੋ ਸ਼à©à¨°à©‚ ਹੋਣ ਵਾਲਾ 7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਰਸਤਾ ਪਾਰ ਕਰਨਾ ਪੈੰਦਾ ਹੈ। ਪਕà©à¨¶à©€à¨ªà¨¾à¨¤à¨¾à¨²à¨®  ਦੇ ਪਰਯਟਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਨ ਲਈ ਡੀ à¨à©ž ਓ - ਉੱਤਰੀ ਵਾਯਨਾਡ ਤੋ ਇਜਾਜਤ ਲੈਣੀ ਪੈੰਦੀ ਹੈ।

ਬਾਣਾਸà©à¨°à¨¾  ਸਾਗਰ ਡੈਮ
ਬਾਣਾਸà©à¨°à¨¾ ਸਾਗਰ ਡੈਮ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵੱਡੇ ਡੈਮਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਡੈਮ ਵਾਯਨਾਡ ਜਿਲà©à¨¹à©‡ ਦੇ ਦੱਖਣਪੂਰਬੀ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਾਰਲਾਡ à¨à©€à¨² ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਬਾਣਾਸà©à¨°à¨¾  ਸਾਗਰ ਡੈਮ ਦਾ ਪà©à¨°à¨¾à¨œà©ˆà¨•à¨Ÿ ਖੇਤਰ ਵੀ ਬਾਣਾਸà©à¨°à¨¾  ਚੋਟੀ ਦੇ ਮਾਰਗ ਦਾ ਸ਼à©à¨°à©‚ਵਾਤੀ ਬਿੰਦੂ ਹੈ। ਟਾਪੂਆਂ ਦਾ ਲੜੀ, ਇਸਦੀ ਖਾਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ, ਇਹ ਆਸੇ ਪਾਸੇ ਦਾ ਖੇਤਰ ਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਡà©à©±à¨¬ ਜਾਉਣ ਕਾਰਣ ਬਣਿਆ ਸੀ।

ਜਦੋ ਤà©à¨¸à©€ ਇੱਥੇ  ਵਾਯਨਾਡ ਦੇ ਲà©à¨­à¨¾à¨‰à¨£à©‡ ਦà©à¨°à¨¿à¨¶, ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਸà©à¨—ੰਧ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਮਸਾਲੇ, ਕਾਫੀ, ਚਾਹ, ਬਾਂਸ ਦੇ ਉੱਤਪਾਦ ਜਿਹੀ ਵਯਨਾਡ ਦੇ ਕà©à¨ ਖਾਸ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਖਰੀਦਾਰੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਵਾਯਨਾਡ ਵਿੱਚ 'ਆਉਟਡੋਰ ਟਰੇਲ' ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ, ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਵਾਯਨਾਡ ਪਰਯਟਨ ਸੰਸਥਾ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ।

ਪਤਾ
ਜਨਰਲ ਸੇਕà©à¨°à©‡à¨Ÿà¨°à©€
ਵਾਯਨਾਡ ਪਰਯਟਨ ਸੰਸਥਾ
ਵਾਸà©à¨¦à©‡à¨µ à¨à¨¡à¨®, ਪੋਯà©à¨¤à¨¨à¨¾ ਡਾਕਖਾਨਾ,
ਵਾਯਨਾਡ, ਕੇਰਲ
ਭਾਰਤ
ਪਿਨ – 673575
ਟੇਲੀਫੋਨ - + 91 4936 255308, ਫੈਕਸ + 91 4936 227341
ਈਮੇਲ : mail@wayanad.org